Fy enw i yw Gareth Hugh Davies ac ymunais â thîm yr Archifau ym mis Medi 2022. Fy mhrif rôl yw cynorthwyo gyda rheoli casgliadau. Un o’r gyfres gyntaf o gofnodion y bûm yn helpu i’w rhestru oedd yr hyn a ddaeth i feddiant ystad Dr Leslie Baker-Jones yn ddiweddar.
Brodor o Felindre ger Castell Newydd Emlyn. Addysgwyd ef yng Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, Coleg Iesu Rhydychen ac Inner Temple. Etholwyd yn Gymrawd Cymdeithas yr Hynafiaethwyr yn 1977. O 1979 bu’n gweithio yn yr Adran Archifau yng Nghaerfyrddin, a bu’n ddarllenydd ac yn organydd yn Neoniaeth Emlyn am hanner can mlynedd.
Mae’r casgliad yn drawiadol ei gwmpas ac yn ogystal â llawer o ffotograffau, cardiau post, sleidiau llusern gwydr, rhaglenni a chatalogau, mae’n cynnwys cryn dipyn o nodiadau ymchwil ar gyfer ei gyhoeddiadau. Mae’r sleidiau llusernau gwydr o bwys arbennig ac yn cynnwys golygfeydd o rai o fy hoff lefydd yng Nghymru, sef Eglwys Gadeiriol Tyddewi, y Porth Mawr, ac Ynys Gwales wedi’i gorchuddio â huganod.
Yn ddyn o gefndir diymhongar, daeth yn un o brif oleuadau academaidd ei gymuned. Mae ffeiliau’r llawysgrifau yn dangos deallusrwydd dadansoddol, chwilfrydig a thrylwyr yn y gwaith.
Ymhlith y cyhoeddiadau mae ‘Princelings, Priviledge and Power’ – The Tivyside Gentry in their Community (1999), The Glaspant Diary 1896 – A chronicle of Carmarthenshire Country Life, (2002) a The Wolfe and the Boar (2005), sef hanes y Teulu Lloyds, Plas y Bronwydd ger Aberbank, sef hanes y teulu o 1562 hyd farwolaeth Syr Martine Lloyd yn 1933, ( Quatrefoil Books, Dangibyn House, Felindre).
O ddiddordeb arbennig yn bersonol oedd y cysylltiadau rhwng parc lleol, Gelli Aur, ym mhlwyf Llanfihangel Aberbythych, a thestun ei lyfr yn 2018, ‘Jeremy Taylor (1613 – 1667) – A Presbendary of St. David’s Cathedral’. Roedd Taylor yn glerig Seisnig o’r enw ‘Shakespeare of the Divines’ am ei arddull ysgrifennu, a syrthiodd dan amheuaeth y Senedd Biwritanaidd. Ysgrifennodd rai o’i weithiau mwyaf cofiadwy tra’n alltud yn y Gelli Aur, hyd at ei adferiad personol yn 1660, gan ddod yn Is-ganghellor Prifysgol Dulyn maes o law.
Er bod Baker -Jones yn cael ei ystyried yn ŵr preifat iawn roedd yn amlwg o’r llythyrau niferus o ddiolch am ei letygarwch a’i garedigrwydd a gynhwyswyd yn y casgliad, fod yma hefyd ddyn yn barod i rannu gyda’r rhai o’i gwmpas a’u goleuo fel yr awgrymir gan y dyfyniad ar ei wasanaeth angladdol ‘Lux Perpetua Luceat Eis’ ‘Bydded i Oleuni Tragywyddol.
Gareth H. Davies,
Cynorthwyydd Archifau
Archifdy Sir Gâr
