Ffotograffydd o Ganada oedd Raissa Page (1932-2011) a oedd yn byw yn y DU o’r 1950au hyd at ei marwolaeth. Cafodd yrfa gyntaf lwyddiannus fel gweithiwr cymdeithasol yn arbenigo mewn plant sy’n derbyn gofal, ond yng nghanol ei 40au gadawodd y proffesiwn hwn i fod yn ffotograffydd.
Rhoddwyd ei harchif i Brifysgol Abertawe yn 2014 ac ar hyn o bryd mae’n cael ei gatalogio ar brosiect blwyddyn trwy grant Ymddiriedolaeth Wellcome, a fydd yn cael ei gwblhau ddiwedd mis Hydref 2019. Mae’n cynnwys printiau ffotograffig, negatifau a thryloywderau yn bennaf, a gynhyrchwyd rhwng 1977 a 1993. Er mwyn rhoi syniad o raddfa’r casgliad, mae’n cynnwys dros 1500 o brintiau a 55000 o negyddion. Yn gyfan gwbl bydd tua 6000 o eitemau yn y catalog gorffenedig (a fydd ar gael trwy’r Archives Hub).
Ymhlith y pynciau yn y casgliad mae streic y glowyr ym 1984-5, gwersyll heddwch Comin Greenham, gofal cymdeithasol plant, pobl hŷn, a’r rhai yr effeithir arnynt gan iechyd meddwl gwael, ynghyd â delweddau o aseiniadau ffotograffig dramor – megis Israel, China, Cuba, ac UDA.
Yn 1983, roedd Raissa yn aelod sefydlol o’r asiantaeth ffotograffig fenywaidd arloesol, Format, ac arhosodd gyda nhw nes iddi roi’r gorau i ffotograffiaeth fasnachol oherwydd afiechyd tua 1993, tua’r un pryd a wnaeth ffotograffiaeth ddigidol dechrau disodli’r fersiwn analog.
Treuliwyd ei hymddeoliad yng Nghymru. Mae wedi bod yn hynod fuddiol siarad â nifer o ffrindiau a chydweithwyr Raissa. Mae’r sgyrsiau wedi bod yn addysgiadol iawn wrth gynhyrchu’r catalog, ac mae wedi bod yn hyfryd gweithio gyda rhoddwr mor gefnogol a chymwynasgar.
Mae cefnogaeth gan academyddion o sawl disgyblaeth ar draws y brifysgol hefyd wedi bod yn ddefnyddiol iawn, ac nid oes amheuaeth y bydd y casgliad yn boblogaidd iawn gydag ymchwilwyr amrywiaeth eang o bynciau, yn ogystal ag unrhyw un sydd â diddordeb mewn ffotograffiaeth ddogfennol eithriadol o ddiwedd yr 20fed ganrif.
Dilynwch y prosiect ar Twitter trwy https://twitter.com/RaissaPage ac Archifau Richard Burton trwy https://twitter.com/SwanUniArchives
Bydd sgwrs am y prosiect yn cael ei chyflwyno yn gynhadledd flynyddol Archif Menywod Cymru yn St Ffagan ar ddydd Sadwrn 5ed o Hydref.
Prif ddelwedd: Dawnsio ar y seilos, Comin Greenham, 1 Ionawr 1983. Hawlfraint Adrianne Jones. Trwy garedigrwydd Archifau Richard Burton, Prifysgol Abertawe.
David Johnston-Smith
Archifydd Prosiect, Archifau Richard Burton
Awst 2019